Cũng chỉ là…hạt cát sông Hằng.

 1.  Bàn về sự học và tích lũy kiến thức của con người, Khổng Tử dạy rằng: sự hiểu biết của con người đến từ cuộc sống, việc học tập và cả sự khốn cùng của họ: “Sinh nhi chi tri, miễn nhi chi tri, khốn nhi chi tri”. Câu nói này tôi được nghe vào giữa thập niên 80 thế kỷ trước từ một người bạn vong niên khi tôi đến thăm ông lần đầu tiên ở một vùng kinh tế mới, lúc đó tôi chỉ hơn ba mươi tuổi. Cũng trong lần gặp này, ông khuyên tôi nên cố mà học hỏi tất cả mọi thứ, đừng sợ rằng học sẽ không có chỗ, không có lúc dùng. Câu đó đi theo tôi từ bấy đến nay, tôi nghe theo ông, rất thành tâm nhất là sau đó khi đọc được một lời dạy của Gandhi: “Vivez comme si vous devez mourrir demain. Apprenez comme si vous devrez vivre éternellent” (Hãy học hỏi như sống được đời đời và hãy sống như phải chết trong nay mai). Tôi cũng thường nói với con cháu, những người bạn trẻ những trãi nghiệm với đôi chút kết quả của mình từ chuyện này khi có dịp. 

Vào tuổi 60 trở đi, tôi vẫn “học”, không học những thứ thuộc về thủ công, kỹ thuật nhưng học làm người già…cho ra người già!. Chuyện như đùa nhưng là sự thật: học cách vận động, chế độ ăn uống, sinh hoạt, thể dục thể thao, những biện pháp ngăn ngừa não bộ lão hóa…, (nhưng không hẵn là áp dụng được tất cả), tôi coi việc đọc sách, cả đọc truyện giải trí cũng là “học”, lướt web cũng là học và tôi thấy, qua những trang về y học cũng như những trang nói về chế độ ăn uống của người già, tôi biết phải theo những cái nào và có lẽ nhờ đó, sức khỏe tôi khá hơn trước.

2. Vừa rồi, trên FB của một người bạn share từ Status của một người khác câu dưới đây kèm hình ảnh một bé gái có vẻ như đang buồn:

“Cô đơn của một đứa trẻ đơn giản là lúc bên cạnh chúng không có ai.
Nhưng... cô đơn của người lớn lại là lúc đứng giữa vạn người vẫn thấy tim mình lạnh.” 

Trên status này thấy những dòng comment như sau:

-  Cau noi hay lam TH ,minh hoc duoc nhieu thu tu van chuong suu tam cua ban. "Hoc hoc mai viec hoc hoi khong co nac thang cuoi cung'...." phai khong TH?/

-  Chuẩn quá Th.Tr...,mình sử dụng fb để học và chia sẻ mà...

-  Gandhi dạy: "Vivez comme si vous devez mourrir de main. Apprenez comme si vous devrez vivre éternellement" (Tạm dịch: Hãy sống như ngày mai phải chết. Hãy học hỏi như sống được đời đời)

-  Hay lắm anh HQ !...sẽ cố sống như vậy và học như vậy nhưng khó quá!.

Rõ ràng là qua facebook, qua các bài viết loại “Cửa sổ tâm hồn” hay “Chicken soup for the soul” tiếng Việt đăng nhan nhản trên internet, chúng ta tìm thấy những điều tốt đẹp, những nội dung đậm đầy tính triết lý giúp con người suy nghĩ, hướng thiện và an ủi mình, an ủi nhau.

Bỏ qua những thông tin nhảm nhí, những status than van rên rỉ, những dòng chưỡi bới, nhục mạ nhau, facebook cũng giúp được nhiều cho những ai biết dùng nó như là một cách học tập, tu thân!

3. Cách đây đã lâu, hồi còn dạy học, qua sách vở báo chí, tôi được biết đến khái niệm “chỉ số thông minh” (IQ: Intelligence Quotient) và người ta đã xây dựng được một hệ thống trắc nghiệm, đo bằng những thông số cụ thể để xác định IQ mỗi người. Từ đó, thay vì chê ai đó là dốt, người ta nói văn hoa rằng “anh này có IQ quá thấp!”.

Dăm bảy năm sau, tôi có được một bài viết của tác giả Lâm Minh Chánh: “IQ hay EQ, cái nào quan trọng hơn?” (nay thì bài đó được in ở trang quantri.vn, 2 phần, không thấy tên tác giả?) (*) tôi mới biết là có thêm một khái niệm nữa, “chỉ số cảm xúc” (EQ: Emotional Quotient) còn gọi là Trí Thông minh cảm xúc (Emotional Intelligence). EQ quan trọng hơn IQ và những người thành đạt không phải nhờ IQ cao nhất mà là nhờ…EQ cao nhất! Và từ đó, tôi chú ý nhiều hơn đến khái niệm thứ hai này, lại còn thử theo dõi nó ở những đồng nghiệp trẻ của mình để đánh giá theo cảm quan vì tôi không có số liệu do đo đạc.

4.  Tôi vừa nhận email từ một người quen gửi cho một link (**). Vào đọc mới biết rằng, để đánh giá tài năng một người bây giờ không chỉ qua hai chỉ số IQ và EQ như tôi biết trước đây mà đến nay người ta đã đưa ra 9 chỉ số!. Tôi search trên Google, nếu gõ “IQ quan trọng hay EQ quan trọng”, trong 0.42’’ có đến 157.000 kết quả, nếu gõ “IQ và EQ” thì trong 0.63’’ ta có 1.340.000 kết quả, dĩ nhiên sẽ có một số là trùng hợp (bài viết có ở hai nơi). Chín chỉ số này gồm:

1. IQ (Intelligence Quotient) - Chỉ số thông minh
2. EQ (Emotional Quotient) - Trí thông minh cảm xúc 
3. SQ (Social Quotient) - Thông minh xã hội 
4. CQ (Creative Intelligence) - Trí thông minh sáng tạo

     5.   PC (Passion Quotient) - Chỉ số say mê 
     6.   AQ (Adversity Quotient) - Chỉ số vượt khó 
     7.   SQ (Speech Quotient) - Trình độ biểu đạt ngôn ngữ 
     8.   MQ (Moral Quotient) - Chỉ số đạo đức 
     9.   StQ (Stupid Quotient) - Chỉ số ngu ngốc

Đọc, sáng ra nhiều vấn đề nhưng cũng thấy mình càng dốt nát, y như thời trung học, rất lạ lùng và không tin khi nghe có người nói “Càng học càng thấy dốt”! 

Có những lúc, tự thâm tâm, tôi bằng lòng (và tự hào) về cái vốn tri kiến của mình nhưng gần đây, nhất là qua chuyện này mới thấm thía sâu sắc rằng, thì ra, cái biết của mình chỉ là một hạt cát sông Hằng so với cái biết của người!...

Chú thích:

(*) www.quantri.vn/post/.../6744-iq-quan-trong-hay-eq-p...‎

www.quantri.vn/post/.../6753-iq-quan-trong-hay-eq-p..

(**)http://www.vn-zoom.com/f362/con-nguoi-va-9-chi-so-can-biet-iq-eq-cq-aq-1920921.html

Đọc thêm: http://computerjobs.vn/huong-nghiep/chia-khoa-thanh-cong-iq-hay-eq-aq-pq-sq-cq.htm