8/12/14

Thăm Hòn Kẽm - Đá Dừng.

Rất nhiều lần trong những năm tháng xa quê, nhìn một áng mây, nghe một tiếng chim, một bản nhạc, cảm nhận thời tiết chuyển mùa, tôi bỗng thấy nhớ quê da diết, nơi ông bà cha mẹ gắn bó một thời gian dài vì tôi rời làng quê năm mười hai tuổi, đi học, đi làm, biền biệt nữa thế kỷ nay. Những lần về thăm thường không nhiều ngày, ở với mẹ và người thân rồi đi, vốn hiểu biết của tôi về địa lý Quảng Nam, Quế Sơn nghèo nàn.

Hôm đi Cần Thơ, đứa cháu gọi bằng chú kể chuyện đi Hòn Kẽm - Đá Dừng, ranh giới hiện nay giữa hai huyện Quế Sơn – Hiệp Đức, một địa danh mà thời trung học đến mãi sau này tôi vẫn nghĩ là vùng núi non hiểm trỡ phía thượng nguồn sông Thu Bồn, nơi được biết đến nhiều bởi trận lụt kinh hoàng ở Quảng Nam năm Giáp thin 1964, tôi nao nức thèm được biết nên khi về đến Đà Nẵng, rủ một đứa cháu cùng đi, cháu hẹn. Nói đền nơi này tôi lại liên tưởng đến hai câu ca dao nghe được rất nhiều lần: Ngó lên Hòn Kẽm Đá dừng/ Thương cha nhớ mẹ quá chừng bậu ơi. Vừa rồi, một người bạn đọc cho nghe phần viết của bạn trong Địa dư chí Quế Sơn còn có thêm hai câu nữa: Thương cha nhớ mẹ thì về/ Nhược bằng nhớ kiểng nhớ quê thì đừng!  lại thôi thúc thêm và ý muốn tìm về được thực hiện trong một chủ nhật đẹp trời vài ngày sau đó.

Hồi mấy năm đầu trung học, mỗi dịp Quốc khánh (26/10), quận tổ chức trại, các xã Phú Thạnh, Phú Hương, Phú Diên miệt Bà Rén, Mộc Bài; Sơn Phúc, Sơn Thượng phía trên Đèo Le thường là những xã dẫn đầu mọi mặt, các bạn học của tôi ở Trung Phước, Cà Tang vẫn nổi trội trong học hành sinh hoạt, có vẻ văn minh hơn dân xã tôi và các xã chung quanh dầu là dân miền núi, nghe nói vì là dân đường nước!*  Năm 1963 tôi cũng có dịp theo bạn đi xe đạp lên Trung Phước qua ngã Đèo Le và ỏ đêm lại nhà bạn ở Cà Tang.

Nữa thế kỷ qua, vật đổi sao dời, cảnh vật đã thay đổi nhiều. Huyện lỵ Nông Sơn, chợ Trung Phước đã mặc một lớp áo mới như nhiều tỉnh thành, thị xã thị trấn kể cả vùng cao trên toàn quốc. Tôi được đi qua cầu Trung Phước nơi xãy ra tai nạn chìm đò làm chết nhiều học sinh và được cả nước chung tay xây dựng qua vận động của báo Tuổi Trẻ.
Những địa danh: Trung Phước, Cà Tang, Đại Bình, Bình Yên, Dùi Chiêng, Tí, Sé lần lượt hiện ra, lần lượt được nhìn thấy trên đường đi, được nhắc đến trên chuyến ghe máy ngược sông Thu lên Hòn Kẽm như được tái hiện qua những câu thơ của nhà thơ xứ này: Tường Linh.
Quế Lộc, chợ Thơm ngày xưa là vựa lúa của cả vùng nhờ nhận phù sa sông Thu qua những mùa lụt bây giờ là những soi bắp bạt ngàn đã thu hoạch chỉ còn trơ lại những gốc khô và những cánh đồng hai bên đường còn trơ rạ, những nơi nào không thể trồng hoa màu suốt từ đèo Le đi lên là màu xanh bạt ngàn của bạch đàn và keo lá tràm, thứ nguyên liệu làm giấy, xẻ gổ 1x3 đóng thùng đựng hàng đã làm thay da đổi thịt mọi vùng quê của Quế Sơn, Nông Sơn, Đại Lộc, Điện Bàn, Hòa Vang… mà  tôi đã biết từ nhiều năm qua.


Cánh đồng Trung Lộc, vựa lúa của cả vùng.Cánh đồng Trung Lộc, vựa lúa của cả vùng.

Chợ Trung Phước sát chân núi Cà Tang.Chợ Trung Phước sát chân núi Cà Tang.

Cầu Nông Sơn.Cầu Nông Sơn.

Từ Đà Nẵng, theo đường Hương An lên Quế Sơn đúng 80km thì đến bến đò Cầu Treo Nông Sơn rồi thuê thuyền máy ngược dòng Thu Bồn với tốc độ trung bình để ngắm cảnh.

Tôi cũng được nghe hai câu ca dao này:
Sông Thu bên lỡ bên bồi
Nữa trôi về biển, nữa xuôi về nguồn.
Bây giờ đang là mùa nước cạn, dòng sông hiền hòa, nước lững lờ trôi, cảnh “lỡ - bồi” hiện ra rất rõ và phong cảnh hai bên bờ sông tuyệt đẹp, trong một lúc người ta bỗng dưng quên hết những ồn ào phố thị, những đua chen áo cơm giành giật mà chỉ thấy hồn mình lắng xuống và hòa nhập với cảnh hữu tình của sông nước, của núi đồi! Riêng tôi, cứ nghĩ về hai câu sau: Thương cha nhớ mẹ thì về/ nhược bằng nhớ kiểng nhớ quê thì đừng! cứ như là một nhắc nhỡ cho những ai có ước muốn tìm về sinh sống vì nơi đây quá nghèo, cuộc sống cơ cực và đồng tiền làm ra phải qua nhiều gian khó nhất là đò giang cách trỡ. Mà có lẽ cũng đúng với vùng ven sông từ Tí, Sé ngược lên vì đất đồi núi trung du khô cằn. Suốt dọc dài từ bến đò Cầu Treo đi lên, tôi cố tìm câu trả lời bằng việc quan sát đồi núi triền sông, nhà cửa thưa thớt thi thoảng có vài rẫy bắp, phần lớn còn lại cũng là keo lá tràm và bạch đàn nhưng nhìn thấy những con trâu ra sông tắm và uống nước, con nào cũng mập tròn như trái sim chín, vài chiếc xe máy của khách theo thuyền cũng Air Blade, cũng Nouvo, tệ nhất là Yamaha Sirius. Nên chăng chúng ta mừng cho đời dống cư dân nơi đây khi bỏ qua ý tưởng đua đòi của họ? 
Sông Thu Bồn.Sông Thu Bồn.
bên lỡ.bên lỡ.
... bên bồi.... bên bồi.
Cầu treo, nơi có bến đò dọc lên "Kẽm".Cầu treo, nơi có bến đò dọc lên "Kẽm".
Đá Dừng.Đá Dừng.
Mía trồng hai bên triền sông.Mía trồng hai bên triền sông.

Nghe kể lại là những đêm trăng sáng mùa hè, mặt sông mượt mà như một tấm thảm nhung, được đi thuyền trên sông hát hò, ngâm thơ, uống rượu với vài người bạn tâm tình thì có thể sánh với niềm vui của Lý Bạch nhưng mùa mưa, nước từ thượng nguồn đổ về, mực sông dâng cao có khi đến 3m cũng là một đe dọa không cùng. Tôi cũng nhìn thấy ở anh tài công (lái thuyền) lòng hiếu khách – không do kinh tế thị trường – mà do tâm tính hồn nhiên và do chúng tôi chịu nghe anh tâm sự những hiểu biết về thơ về nhạc, về đạo tâm, về nghệ thuật sống. Tôi đã ghi âm những câu thơ anh ứng tác đọc tặng, những tâm tình và hoàn cảnh của anh, cũng có thể anh là hậu duệ của những cư dân đường nước đã nói đến ở trên.

Mưu sinh của vợ chồng ông lão 82 tuổi nơi nước cạn của sông Thu.Mưu sinh của vợ chồng ông lão 82 tuổi nơi nước cạn của sông Thu.

Tiến, chàng lái thuyền nhiệt tình và...nghệ sĩ.Tiến, chàng lái thuyền nhiệt tình và...nghệ sĩ.

Chỉ với đúng 12 giờ từ khi rời nhà (9h30 AM) đến khi về lại, vượt qua 160km đi, về, gần 2hrs ngồi trên thuyền máy chưa kể thời gian dừng lại hỏi đường, mua đố ăn thức uống và đón đưa những người quen biết đi cùng, chỉ có thể ghi vội những cảm nhận của mình như kỷ niệm về một chuyến đi với lời cám ơn vợ chồng các cháu Liên – Lâm đã cho tôi cơ hội này, cám ơn anh Hùng – chị Lan, những người bà con và là đồng hành đã cung cấp cho tôi nhiều thông tin thú vị về  vùng đất mà tôi chỉ biết qua sách báo và nghe kể lại.

* dân đường nước là từ chỉ những người từ quê theo ghe xuống vùng Vĩnh Điện, Hội An, ra Đà Nẵng buôn bán, sớm tiếp nhận nếp sống thành phố hơn những xã khác ở xa .

8 nhận xét:

  1. Thỉnh thoảng về lại quê hương đi thăm thú các nơi thì thật tuyệt :-)))

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Vậy mà vẫn còn nhiều nơi chưa đến được dầu không xa đó bác. Ví dụ : nhà thờ cụ Huỳnh Thúc Kháng, núi Bạch Mã, núi Túy Vân (Huế), núi Thiên Ấn (Quảng Ngãi) nơi có mộ cụ Huỳnh.

      Xóa
  2. Quê hương là chùm khế ngọt
    Ai cao thì hái được nhiều... keke...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Còn một dị bản nữa, câu sau là: "Ăn vào tưởng ngọt mà chua!" giao à!

      Xóa
  3. Nhìn bức ảnh "Sông Thu bồn"của anh cảm thấy nao lòng :nơi đây ,tôi cũng có một thời gắn bó !

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Có thể về "thăm lại chiến trường xưa" được không anh HHP?

      Xóa
  4. Đã quá quen thuộc với những dòng sông miền Tây hiền hòa đục ngầu phù sa , lần ra Quãng Bình đi trên dòng sông Son , M thật sự cảm xúc khi ngắm màu nước xanh trong vắt in hình một dáng núi . Tiếc là M chưa đến dòng sông Thu Bồn lần nào

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Có lẽ MB cũng nên sắp xếp thời gian và tạo cơ hội để thăm những nơi này nhé.

      Xóa

Flags..


Flag Counter